Moja rzeźba ceramiczna
Ceramiką artystyczną i rzeźbą w ceramice zajmuję się od drugiego roku studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wtedy zacząłem poznawać właściwości tego materiału pod okiem Pani Marity Benke-Gajdy, zarówno od strony praktycznej, jak i teoretycznej. Od tego czasu zdołałem ukształtować własny styl, bazujący na ażurowych konstrukcjach, znajdujący zastosowanie przede wszystkim w formowaniu szkliwionych na różne kolory popiersi. Te znalazły już uznanie na rynku rzeźby. Staram się wykorzystać w pełni możliwości tej techniki do realizacji moich aspiracji artystycznych. Rzeźba ceramiczna łączy teraźniejszość z przeszłością, dając możliwość tworzenia współczesnych, wyrafinowanych prac.
Zawsze uważałem, że w drewnie człowiek może zostawić swój rys, za pomocą dłuta, piły czy zwykłego scyzoryka. Ślad wyryty w twardym materiale będzie mówił i świadczył o naszej odrębności i obecności w danym miejscu. W wymiarze artystycznym ma to jednoznaczne przełożenie na poszukiwanie nowej, oryginalnej formy. W mojej twórczości próbuję opisać zagadnienia międzyludzkie. Poszukuję odpowiedzi na pytania dotyczące naszej egzystencji w społeczeństwie. Zastanawiam się, na ile nasze indywidualne istnienie jest ważne, jak istotne są pozostawione ślady, które wiążą nas bezpośrednio z przeszłością. Ślad człowieka uczyniony w drewnie zostanie zniszczony przez ogień, zamieniony w popiół. Zniszczone zostanie to, co wcześniej było nośnikiem sensów. Ogień, który niszczy, jest w ceramice artystycznej narzędziem stwarzania, utrwali formy powołane do życia za pomocą jego antytezy – wody – z tworzyw wybitnie nietrwałych. W symboliczny sposób traktuję materiał ceramiki. Niektórzy ludzie są w swojej sferze duchowej i estetycznej tak samo krusi i wrażliwi jak on. Dlatego to w nim właśnie tworzę moje rzeźby.
Rzeźba ceramiczna – historia i proces powstawania
Już grecki źródłosłów keramos (gliniane minerały) nasuwa określone skojarzenia, które nieodłącznie będą wiązać się z fenomenem rzeźby ceramicznej. Ceramika wywodzi się z żywiołu ziemi, lecz od wytworów z kamienia odróżnia ją długotrwały proces obróbki. Tym samym ceramika jest produktem naturalnym i sztucznym zarazem – pochodzi z wnętrza ziemi, lecz na wskutek ingerencji człowieka zyskuje nową jakość. Jest to bowiem materiał uzyskiwany dzięki odpowiedniemu wymieszaniu składników (m. in. gliny, kwarcu, kaolinitu itp.), w późniejszym etapie formowanych, wysuszanych i poddawanych wielokrotnej obróbce w bardzo wysokiej temperaturze. W ten sposób wypalona w ogniu mieszanka krystalizuje się i utrwala. Ceramika jest też jedną z dziedzin sztuki, która łączy w sobie tradycję i współczesność. Powtarza się w niej te same zasady, które stosowane były przez rzeszę twórców w ciągu tysięcy lat.
Ceramika jest bowiem jedną z najstarszych technik artystycznych ludzkości. Wystarczy wspomnieć słynną, nader wdzięczną figurę Wenus z Dolních Věstonic (ok. 30 000 lat p.n.e.), która została wykonana w procesie, wtedy jeszcze wielce prymitywnym, wypalania ceramicznego. Co ciekawe, wiele kultur starożytnych wpadło samodzielnie na pomysł wypalania gliny, co zaowocowało naturalnie różnorodnymi technikami i owocami tejże pracy. I tak odróżniamy ceramiki z dawnej Japonii (13 000 p.n.e.), rozpowszechnione później w Korei i delcie Amuru, od tych z Chin (20 000 p.n.e.). Ceramika z delty Nilu i północnoafrykańskiego Mali (10 000 p.n.e.) będzie znacząco różniła się od ceramiki wytwarzanej przez mezolityczną kulturę skupioną wokół górnego biegu rzeki Bug (7 000 p.n.e.). Wszystkie te zabiegi łączy chyba typowo ludzka ambicja, by utrwalić to, co nietrwałe, uwiecznić w mocnych formach niestałość gruntu, być może nawet przemijalność organicznego życia. Myli się zatem ten, kto twierdzi, że ceramika powstała najpierw jako materiał użytkowy, jej pierwszymi zachowanymi formami były bowiem małe rzeźby.
Rzeźba ceramiczna to jedna z odmian ceramiki artystycznej, odróżniającej się od ceramiki użytkowej i przemysłowej nie tylko genezą powstania i przeznaczeniem, lecz również procesem produkcyjnym. Podczas gdy w przemyśle chodzi o trwałość materiałów, o identyczność wykonanych elementów, w końcu o funkcjonalność narzędzi i części zakrytych nierzadko dla oka człowieka, rzeźba ceramiczna to sztuka nadania niepowtarzalnej, dalekiej od czystej użytkowości formy, obrabianej, jakby nie było, w procesie przemysłowym. Wypalanie rzeźb ceramicznych odbywa się w piecu, w temperaturach ok. 1080-1200 stopni Celsjusza (dla porównania w ceramice przemysłowej dochodzi się do 2000 stopni). Poprzedzające wypalanie procesy formowania rzeźby z gliny i suszenia są czasochłonne i wymagają wiele uwagi. Kruchość materiału czyni wytwarzanie rzeźby ceramicznej i ceramiki artystycznej bardziej ambitnym i pieczołowitym niż ma to miejsce w przypadku rzeźby z twardego kamienia.